Woord van het Jaar 2018

Uit alle woorden die het Nederlandse publiek het afgelopen jaar instuurde, zijn 18 woorden genomineerd. Het zijn weer prachtige woorden met ieder een eigen verhaal.

Geef  vóór maandag 17 december 17.00 uur hier je stem en beslis mee welk woord in de Van Dale opgenomen wordt.
Op dinsdag 18 december maakt Van Dale het winnende woord voor 2018 bekend.

Bron: Van Dale

Steil of stijl haar

Op kapperssites zie je negen van de tien keer ‘stijl haar’ staan. Dit is fout. Zelfs NIVEA twijfelt over de juiste schrijfwijze en dus gebruikt dit merk ‘steil haar’ en ‘stijl haar’ in dezelfde betekenis door elkaar.

Het is simpel:
-‘Steil’ betekent (loodrecht) afhangend, recht naar beneden. Dus steil haar en steil achterover slaan.
– ‘Stijl’ gaat over een manier waarop. Dus je haar stijlen (stylen). Dat is geen stijl.

Stijltang/Steiltang zijn allebei goed. Het is maar net wat je wilt zeggen.
– Een stijltang gebruik je om je haar in model te brengen. Te stylen.
– Een steiltang is bedoeld om je haar te ontkrullen.

Gek genoeg krijgt ‘steiltang’ een rood kringeltje in Word en kom je deze schrijfwijze veel minder vaak tegen dan ‘stijltang’. Dat is op z’n zachtst gezegd vreemd, want de meeste mensen gebruiken het apparaat om haar steil te maken (te ontkrullen). Het Engelse woord voor steiltang is niet voor niets ‘straightener’.

Een Stijltip waar je steil van achterover slaat:
Ik leun tegen de deurstijl en denk: Dat is toch eigenlijk geen stijl. Een goede vriendin van me heeft een flinke bos krullen. Zij moet elke ochtend met de steiltang aan de gang. Ik style mijn haar heel anders: Mijn haar is zo steil dat ik m’n haar alleen in model krijg met een stijltang. Maar goed, als je het resultaat bekijkt, sla je steil achterover.

“Ik ga vandaag eens flink de beest uithangen.”
We zeggen dit zonder blikken of blozen, maar klopt dit taaltechnisch wel?
Het is toch HET beest, niet DE Beest?

We gebruiken regelmatig de uitdrukking ‘DE beest uithangen’ als we ons schandalig misdragen, maar het lidwoord van ‘beest’ is inderdaad HET (onzijdig dus).
Vroeger was dat anders. Toen was beest een (vrouwelijk) DE-woord.

DE beest zien we ook terug in de uitdrukking: ‘De beest spelen’.
Dat betekent ‘je druk maken, razen, tieren’.
Ook hier gebruiken we nog het lidwoord van vroeger.

—————————————————————————————————————————————————————————————————–

UITHANGEN
Uithangen
 betekent in de beest uithangen ‘je voordoen/gedragen als’.
Dit is een figuurlijke betekenis van 
uithangen (‘buiten hangen, voor anderen zichtbaar maken’).
Je kunt de/het … uithangen overigens met van alles en nog wat combineren: de brave hendrik uithangenhet braafste jongetje van de klas uithangende heldin uithangende stoere meid uithangen, enz.

BEEST 
Beest heeft overigens vaak een negatieve betekenis.
Bijvoorbeeld:

  • beestachtig (‘onmenselijk, verschrikkelijk);
  • bij de beesten af (‘bijna zoals bij beesten’, ‘verschrikkelijk’);
  • beestenboel/-bende (‘smerige boel/bende’, ‘een groep mensen die zich vreselijk misdraagt’);
  • beestenweer (‘zeer slecht weer’);
  • beesten (‘enorm tekeergaan’);
  • als een beest tekeergaan (‘verschrikkelijk tekeergaan’).

Klik hier voor meer uitdrukkingen en spreekwoorden

De uitdrukking OK

De wereldwijd gebruikte uitdrukking OK, om aan te duiden dat alles in orde is, vierde 28 maart 2014 haar 175ste verjaardag. De lettercombinatie verscheen op 23 maart 1839 voor het eerst, in een krant in Boston. De Boston Morning Post, in die tijd de populairste Amerikaanse krant, plaatste OK als eerste in een van haar artikels. Sindsdien werd de tweelettercombinatie een universele uitdrukking. “De vaakst uitgesproken of neergeschreven uitdrukking op de hele planeet”, zegt professor Allan Metcalf, auteur van “OK. The Improbable Story of America’s Greatest Word”.

Volgens de professor – en ook volgens het Britse Oxford-woordenboek – is OK een afkorting van “orl korrekt”, dat zelf in de jaren 1830 ontstond door een verkeerd neerschrijven van “all correct” (alles is in orde). Hij verwerpt andere hypotheses, zoals dat OK te maken zou hebben met de Schotse uitdrukking “och aye” of het Griekse “ola kala” (alles is goed).

OK kwam in de jaren 1840 echt in het Amerikaanse woordgebruik terecht dankzij de democratische presidentskandidaat Martin Van Buren, luidt het nog. Vanaf de Tweede Wereldoorlog verspreidde de uitdrukking zich wereldwijd. “Ze is even gemakkelijk uit te spreken als te begrijpen, met gebruik van de klinkers 0 en A en de medeklinker K die in bijna alle talen ter wereld voorkomen”, besluit Metcalf.

Bron: De redactie.be

Wil iemand die uitroept ‘Aan mijn lijf geen polonaise’ niet meedoen aan de polonaise?

Nee, polonaise is in de uitdrukking aan mijn lijf geen polonaise eigenlijk de benaming van een kledingstuk.
Polonaise is een Frans woord met verschillende betekenissen. In aan de mijn lijf geen polonaise betekent het ‘Pools kledingstuk’. Voor vrouwen was dit een soort schort met een strak lijfje met lange schoot, voor mannen een korte, nauwsluitende overjas. Doordat de polonaise nogal strak zat, was hij kennelijk niet erg geliefd. Aan mijn lijf geen polonaise betekende oorspronkelijk ‘zo’n (strak) ding wil ik niet aan’. Later kreeg het de figuurlijke betekenis ‘niets voor mij, dat rare/ingewikkelde gedoe!’
Polonaise als benaming voor ‘een rij hossende mensen’ is overigens ook ontleend aan  het Frans. Oorspronkelijk werd er een ‘langzame Poolse dans in driekwartmaat’ mee bedoeld.

Bron: Onze Taal


Wat betekent een kapoentje?

A) gecastreerde haan
B) schurk
C) lieveheersbeestje
D) kwajongen

Weet jij welk antwoord juist is?

Alle antwoorden zijn goed

Sinterklaas wordt in het lied ‘Sinterklaas kapoentje’ niet per definitie uitgemaakt voor gecastreerde haan. Het is een van de betekenissen van kapoen. Maar kapoen heeft er meer. Kapoen kan bijvoorbeeld ook gebruikt worden om ‘een gelubd manspersoon’ mee aan te duiden. Gelubd is ‘gecastreerd’.

Een kapoen was in de 19e eeuw een scheldwoord. Klaas Kapoen was een bekend (fictief) figuur dat veel voorkwam in spotprenten. Klaas Kapoen wordt in de verhalen van school gestuurd, ontslagen bij zijn baas. Van kwaad tot erger belandt hij ten slotte in de gevangenis. Maar eenmaal vrij slaat hij aan het moorden en ten slotte belandt hij onder de guillotine.

Op de een of andere manier is de naam van Klaas Kapoen overgegaan naar Sinterklaas kapoentje. Dat een bisschop celibatair leeft en dus geen seksueel leven heeft net als een kapoen, zal hebben bijgedragen aan de associatie maar belangrijker is waarschijnlijk dat “schoentje” rijmt op kapoentje.

Daarnaast is kapoen of kapoentje de benaming voor het lieveheersbeestje in bepaalde streektalen. De haantjes in de biologie zijn een groep van vegetarische bladkevers, met elk hun eigen waardplant, maar in het spraakgebruik staat haantjes vaak voor kleine kevers in het algemeen, waaronder het lieveheersbeestje.

In Vlaanderen staat kapoen voor kwajongen, vandaar ook de benaming van een leeftijdsgroep bij de scouts.

Klik hier voor meer informatie over het woord ‘kapoentje’